Τι είναι το “Σύνδρομο του Απατεώνα” και πώς μπορείς να το ξεπεράσεις πριν υπονομεύσει την αυτοπεποίθησή σου

Πώς να σταματήσεις να υποτιμάς τον εαυτό σου και να απολαμβάνεις τις επιτυχίες σου με σιγουριά

Έχεις παρατηρήσει ποτέ ότι, κάθε φορά που καταφέρνεις κάτι σημαντικό, η πρώτη σου σκέψη είναι: «Πώς τα κατάφερα; Μήπως δεν το άξιζα;» Ίσως αναρωτιέσαι αν απλώς στάθηκες τυχερή ή αν οι άλλοι γύρω σου ξέρουν κάτι που εσύ αγνοείς. Αυτή η αίσθηση ότι “δεν είσαι αρκετή” ή ότι αργά ή γρήγορα θα σε καταλάβουν για «απατεώνα», μπορεί να σε συνοδεύει αθόρυβα, επηρεάζοντας τον τρόπο που βλέπεις τον εαυτό σου.

Αν αναγνωρίζεις τον εαυτό σου σε αυτό το σενάριο, ίσως βιώνεις αυτό που ονομάζεται Σύνδρομο του Απατεώνα — μια εσωτερική κατάσταση αμφιβολίας που σε κάνει να νιώθεις ότι δεν αξίζεις τις επιτυχίες σου. Αν και μπορεί να σου φαίνεται πως είσαι η μόνη που το αισθάνεται, η αλήθεια είναι ότι είναι εξαιρετικά συχνό. Μάλιστα, πολλά ικανά και επιτυχημένα άτομα είναι αυτά που βιώνουν πιο έντονα αυτό το συναίσθημα ότι “δεν ανήκουν” ή ότι σύντομα θα τους «αποκαλύψουν».

Η ψυχολόγος Jess Henley επισημαίνει ότι αυτό το σύνδρομο μπορεί να έχει σοβαρό αντίκτυπο στην ψυχική υγεία και την αυτοεκτίμηση. Τα καλά νέα; Δεν είναι μόνιμο και μπορεί να ξεπεραστεί αν μάθεις να το αναγνωρίζεις και να το διαχειρίζεσαι σωστά.

Τι ακριβώς είναι το Σύνδρομο του Απατεώνα;

Πρόκειται για μια ψυχολογική κατάσταση όπου ένα άτομο νιώθει ότι δεν αξίζει την επιτυχία του, παρόλο που υπάρχουν αποδείξεις για τις ικανότητές του. Βασίζεται στη διαρκή αίσθηση ότι “ξεγέλασε” τους άλλους για να φτάσει εκεί που είναι και σύντομα θα αποκαλυφθεί. Η Henley εξηγεί ότι μπορεί να εμφανιστεί σε κάθε τομέα: επαγγελματικό, οικογενειακό, κοινωνικό.

Για κάποιους, το συναίσθημα είναι παροδικό. Όμως, για άλλους, γίνεται μόνιμος εσωτερικός διάλογος που τροφοδοτεί το άγχος, την αυτοκριτική και οδηγεί σε προβλήματα όπως χαμηλή αυτοπεποίθηση ή ακόμα και κατάθλιψη.

Ποιες είναι οι συνέπειες;

Όσοι βιώνουν το σύνδρομο νιώθουν συχνά ότι δεν ανήκουν στο περιβάλλον τους και φοβούνται διαρκώς ότι θα αποκαλυφθεί η “ανεπάρκειά” τους. Αυτό τους οδηγεί σε:

• Έντονο άγχος, που μπορεί να εκδηλωθεί σωματικά (ταχυκαρδία, ιδρώτας, αϋπνία).

• Αυτοκατηγορία και απογοήτευση, που μπορεί να φτάσει στα όρια της κατάθλιψης.

• Απομόνωση, ακόμη και όταν βρίσκονται ανάμεσα σε φίλους ή συναδέλφους, γιατί φοβούνται να δείξουν τον πραγματικό τους εαυτό.

• Τελειομανία, δηλαδή την ανάγκη να είναι άψογοι, γεγονός που τους εξαντλεί και ενισχύει το αίσθημα ότι «δεν είναι ποτέ αρκετά καλοί».

Είναι το ίδιο με το να νιώθεις απλώς νευρικός;

Όχι ακριβώς. Όλοι μπορεί να νιώσουν άγχος πριν από κάτι καινούργιο — μια συνέντευξη, μια παρουσίαση, μια δημόσια ομιλία. Η διαφορά είναι ότι κάποιος με απλό άγχος ξέρει ότι έχει τις ικανότητες, απλώς φοβάται την αποτυχία. Αντίθετα, κάποιος με Σύνδρομο του Απατεώνα πιστεύει ότι δεν έχει τις ικανότητες και ότι η επιτυχία του οφείλεται στην τύχη ή στην εξαπάτηση των άλλων.

Πώς μπορείς να το ξεπεράσεις;

Η Henley προτείνει διάφορες μεθόδους:

• Ενσυνειδητότητα (mindfulness): Μάθε να μένεις στο παρόν. Παρατήρησε τις σκέψεις σου χωρίς να τις κρίνεις. Μην αφήνεις το μυαλό σου να «πνίγεται» σε σενάρια του παρελθόντος ή φόβους για το μέλλον.

• Αυτογνωσία: Αναγνώρισε από πού πηγάζουν οι αρνητικές σου πεποιθήσεις. Ίσως προέρχονται από παλιά βιώματα ή πρότυπα.

• Θεραπεία και διάβασμα: Μπορεί να σε βοηθήσει η ψυχοθεραπεία ή η ανάγνωση σχετικών βιβλίων που σου προσφέρουν νέες οπτικές και πρακτικά εργαλεία.

• Αμφισβήτησε τον εσωτερικό σου κριτή: Όταν σκέφτεσαι «δεν είμαι αρκετά καλή», ρώτα τον εαυτό σου: Έχω αποδείξεις γι’ αυτό ή είναι απλώς φόβος;

Το πιο σημαντικό είναι να θυμάσαι: δεν είσαι μόνη σου σε αυτό. Το Σύνδρομο του Απατεώνα είναι συχνό, αλλά δεν είναι αξεπέραστο. Όσο περισσότερο το κατανοείς, τόσο πιο εύκολο γίνεται να το αποδυναμώσεις — και να σταματήσεις να αμφισβητείς αυτά που έχεις κερδίσει με κόπο.

Με αναφορές από:shape.gr/Επιμέλεια:ΜΚΜ