Στο μικροσκόπιο η Δήμητρα – Ένας νάνος πλανήτης με… μεγάλες πιθανότητες για ζωή;

Ο πλανήτης-νάνος Δήμητρα, που βρίσκεται στη ζώνη των αστεροειδών ανάμεσα στον Άρη και τον Δία, ενδέχεται να διέθετε, στο μακρινό παρελθόν, συνθήκες ευνοϊκές για την εμφάνιση ζωής.

Σύμφωνα με νέα επιστημονική μελέτη που δημοσιεύτηκε στην επιθεώρηση Science Advances, η Δήμητρα φαίνεται πως συγκέντρωνε τα βασικά στοιχεία που θεωρούνται απαραίτητα για την ανάπτυξη ζωής, το λεγόμενο «τρίπτυχο της ζωής»:

Ύπαρξη νερού/Παρουσία οργανικών ενώσεων/πηγή ενέργειας

Μια νέα μελέτη που δημοσιεύτηκε στο επιστημονικό περιοδικό Science Advances υποστηρίζει ότι η Δήμητρα, ο πλανήτης-νάνος που βρίσκεται στη ζώνη των αστεροειδών ανάμεσα στον Άρη και τον Δία, ενδέχεται να διέθετε, πριν από δισεκατομμύρια χρόνια, συνθήκες κατάλληλες για την ανάπτυξη ζωής. Αν και σήμερα πρόκειται για έναν παγωμένο, άγονο βραχώδη κόσμο χωρίς ατμόσφαιρα, οι επιστήμονες εκτιμούν ότι στο παρελθόν διέθετε τα τρία βασικά συστατικά που θεωρούνται κρίσιμα για την εμφάνιση ζωής: νερό, οργανικές ενώσεις και σταθερή πηγή χημικής ενέργειας.

Όπως αναφέρεται και στο ZME Science, δεν υπάρχουν άμεσες ενδείξεις ότι υπήρξε ποτέ ζωή στη Δήμητρα, ωστόσο τα μέχρι στιγμής στοιχεία δείχνουν πως ήταν γεωλογικά ενεργή και πιθανώς κατοικήσιμη σε ορισμένες περιόδους του παρελθόντος της.

Η πιθανότητα η Δήμητρα να υπήρξε φιλόξενη για ζωή έχει ευρύτερη σημασία: αν ένας μικρός πλανήτης όπως η Δήμητρα μπορούσε να υποστηρίξει ζωή, τότε ίσως και άλλοι ουράνιοι σχηματισμοί στο Ηλιακό μας Σύστημα – όπως αστεροειδείς ή δορυφόροι – να πέρασαν αντίστοιχες φάσεις στο παρελθόν.

Η αποστολή Dawn και τα πρώτα ευρήματα

Τα πρώτα ενδείξεις για την ύπαρξη ευνοϊκών συνθηκών στη Δήμητρα προήλθαν από την αποστολή Dawn της NASA, η οποία μελέτησε τον πλανήτη-νάνο την περίοδο 2015–2018. Κατά τη διάρκεια της αποστολής, εντοπίστηκαν φωτεινές κηλίδες στην επιφάνεια της Δήμητρας, που τελικά αποδείχθηκαν πως πρόκειται για αποθέσεις άλατος – κατάλοιπα από υπόγεια, αλμυρά νερά που αναδύθηκαν στην επιφάνεια.

Στη συνέχεια, οι επιστήμονες διαπίστωσαν ότι τα υγρά αυτά συνδέονταν με μια τεράστια υπόγεια δεξαμενή, βάθους περίπου 40 χιλιομέτρων. Παράλληλα, στην επιφάνεια εντοπίστηκαν και οργανικά μόρια βασισμένα στον άνθρακα, ενισχύοντας τη θεωρία ότι η Δήμητρα διέθετε βασικά συστατικά που σχετίζονται με την ύπαρξη ζωής.

Το μοναδικό στοιχείο που έλειπε από το «παζλ» ήταν μια σταθερή πηγή ενέργειας. Η νέα μελέτη βασίστηκε σε υπολογιστικά μοντέλα, τα οποία ανέλυσαν την εσωτερική εξέλιξη της Δήμητρας. Οι επιστήμονες επικεντρώθηκαν σε μια κρίσιμη γεωλογική περίοδο, πριν από 2,5 έως 4 δισεκατομμύρια χρόνια, όταν ο βραχώδης πυρήνας της ήταν ακόμη θερμός, εξαιτίας της διάσπασης ραδιενεργών στοιχείων. Αυτή η εσωτερική θερμότητα θα μπορούσε να έχει τροφοδοτήσει υδροθερμική δραστηριότητα – δηλαδή, κυκλοφορία θερμού νερού εμπλουτισμένου με αέρια και ανόργανα συστατικά μέσα από τα πετρώματα.

Το ενεργειακό παζλ της ζωής

Στη Γη, παρόμοια φαινόμενα παρατηρούνται στους υδροθερμικούς πίδακες του ωκεανού, όπου, παρά την απουσία φωτός, υπάρχει έντονη μικροβιακή δραστηριότητα που βασίζεται στην εκμετάλλευση χημικής ενέργειας. Με βάση αυτό το μοντέλο, οι επιστήμονες θεωρούν πως παρόμοιες συνθήκες μπορεί να υπήρξαν και στη Δήμητρα: νερό, οργανικά συστατικά και πηγές ενέργειας σε αφθονία, συγκεντρωμένα σε ένα υπόγειο περιβάλλον, που θα μπορούσε να θυμίζει τις υποθαλάσσιες “θερμοκοιτίδες” ζωής του πλανήτη μας.

Αυτή η «φυσική κουζίνα», όπως την αποκαλούν οι ερευνητές, φαίνεται πως λειτούργησε για περιορισμένο χρονικό διάστημα, από 500 εκατομμύρια έως 2 δισεκατομμύρια χρόνια μετά τη δημιουργία της Δήμητρας.

Σήμερα, βέβαια, ο πλανήτης-νάνος δεν παρουσιάζει τέτοια δυναμική. Πρόκειται για ένα παγωμένο και γεωλογικά αδρανές σώμα, με θερμοκρασίες που κυμαίνονται από -33 °C έως -143 °C. Το αρχικό του απόθεμα θερμότητας, προερχόμενο από τη ραδιενεργή διάσπαση, έχει σχεδόν εξαντληθεί, ενώ το υπόγειο νερό που μπορεί να απέμεινε, υπάρχει πλέον σε μορφή άλμης, εγκλωβισμένο κάτω από παγωμένα στρώματα.

Ωστόσο, το ενδεχόμενο η Δήμητρα να ήταν κατοικήσιμη στο παρελθόν, διευρύνει σημαντικά την αντίληψή μας για τη ζωή στο ηλιακό σύστημα. Αν ένας μικρός, παγωμένος πλανήτης όπως η Δήμητρα μπόρεσε έστω και προσωρινά να φιλοξενήσει ζωή, τότε είναι πιθανό δεκάδες ακόμη παρόμοια ουράνια σώματα – πλανήτες-νάνοι, δορυφόροι ή αστεροειδείς – να είχαν αντίστοιχες ευνοϊκές φάσεις. Αυτό ενισχύει την ιδέα ότι η ύπαρξη μικροβιακής ζωής στο Διάστημα μπορεί να είναι πολύ πιο συνηθισμένη απ’ όσο νομίζαμε έως σήμερα.

Για να έχουμε πιο ξεκάθαρες απαντήσεις, οι επιστήμονες προτείνουν να πραγματοποιηθεί στο μέλλον μια αποστολή που θα περιλαμβάνει είτε προσεδάφιση είτε συλλογή δειγμάτων από τη Δήμητρα. Μέχρι τότε, ο πλανήτης-νάνος θα συνεχίσει να παραμένει μυστηριώδης, υπενθυμίζοντάς μας ότι ακόμα και οι πιο παγωμένοι κόσμοι μπορεί κάποτε να έκρυβαν σημαντικά μυστικά.

πηγή flash/επιμέλεια Π&Π