Η διατροφή που μπορεί να συμβάλει στην καθυστέρηση ανάπτυξης όγκων στον εγκέφαλο
Γλοιοβλάστωμα: Η διατροφή που μπορεί να επιβραδύνει την ανάπτυξη των πιο επιθετικών εγκεφαλικών όγκων
Το γλοιοβλάστωμα, ή πολύμορφο γλοιοβλάστωμα (GBM), είναι η πιο επιθετική μορφή καρκίνου στον εγκέφαλο, με το προσδόκιμο ζωής να μην ξεπερνά, κατά μέσο όρο, τα δύο έτη. Σε αυτούς τους όγκους, τα καρκινικά κύτταρα αναπαράγονται γρήγορα, διεισδύουν στους παρακείμενους ιστούς και μεταβάλλουν ριζικά τον τρόπο με τον οποίο αξιοποιούν τα θρεπτικά συστατικά – σε αντίθεση με τα φυσιολογικά κύτταρα του εγκεφάλου.
Σε μελέτη που δημοσιεύθηκε πρόσφατα στο Nature, ερευνητές από το Πανεπιστήμιο του Μίσιγκαν –μεταξύ αυτών ειδικοί του Rogel Cancer Center και των τμημάτων Νευροχειρουργικής και Βιοϊατρικής Μηχανικής– εξέτασαν τον μεταβολισμό της γλυκόζης στα κύτταρα του γλοιοβλαστώματος. Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι οι καρκινικοί όγκοι χρησιμοποιούν διαφορετικά μεταβολικά μονοπάτια σε σύγκριση με τον υγιή εγκεφαλικό ιστό – γεγονός που ανοίγει τον δρόμο για νέες θεραπευτικές προσεγγίσεις.
«Με την τροποποίηση της διατροφής σε πειραματικά μοντέλα ποντικιών, καταφέραμε να καθυστερήσουμε και, σε ορισμένες περιπτώσεις, να σταματήσουμε την ανάπτυξη των όγκων», εξηγεί ο Δρ. Ντάνιελ Γουάλ, αναπληρωτής καθηγητής ακτινοθεραπείας και συν-επικεφαλής της μελέτης.
Παρότι η συνήθης θεραπεία περιλαμβάνει χειρουργική επέμβαση, ακολουθούμενη από ακτινοβολία και χημειοθεραπεία, οι όγκοι συχνά υποτροπιάζουν και καθίστανται ανθεκτικοί. Αυτή η αντοχή φαίνεται να σχετίζεται με την ικανότητα των καρκινικών κυττάρων να “επαναπρογραμματίζουν” τον μεταβολισμό τους.
Καρκινικά κύτταρα με διαφορετικό μεταβολισμό της ζάχαρης
Ο μεταβολισμός είναι η διαδικασία με την οποία ο οργανισμός μετατρέπει θρεπτικά συστατικά –όπως υδατάνθρακες και πρωτεΐνες– σε ενέργεια ή νέα μόρια. Αν και τόσο τα φυσιολογικά όσο και τα καρκινικά εγκεφαλικά κύτταρα εξαρτώνται από τη γλυκόζη, οι επιστήμονες ήθελαν να κατανοήσουν αν τη χρησιμοποιούν με διαφορετικό τρόπο. Για τον σκοπό αυτό, χορήγησαν ελεγχόμενες ποσότητες γλυκόζης σε ποντίκια αλλά και σε ανθρώπους με όγκους στον εγκέφαλο.
Ο Δρ. Γουάτζντ Αλ-Χολού, νευροχειρουργός και συνδιευθυντής της Κλινικής Όγκων Εγκεφάλου του Πανεπιστημίου του Μίσιγκαν, εξηγεί: «Για να έχουμε πλήρη εικόνα αυτών των όγκων, έπρεπε να μελετήσουμε τη συμπεριφορά τους μέσα στον ίδιο τον ανθρώπινο εγκέφαλο».
Τα ευρήματα ήταν αποκαλυπτικά: τόσο τα υγιή όσο και τα καρκινικά κύτταρα κατανάλωναν μεγάλες ποσότητες ζάχαρης, αλλά με εντελώς διαφορετικούς στόχους. Οι φυσιολογικοί ιστοί χρησιμοποιούσαν τη γλυκόζη για την παραγωγή ενέργειας και νευροχημικών ουσιών, ενώ τα γλοιοβλαστώματα την αξιοποιούσαν για τη δημιουργία νουκλεοτιδίων – βασικών δομικών στοιχείων για την ανάπτυξη νέων καρκινικών κυττάρων.
Ο ρόλος των αμινοξέων και η επίδραση της διατροφής
Η έρευνα αποκάλυψε και μια άλλη κρίσιμη διαφορά: ενώ τα φυσιολογικά κύτταρα δημιουργούσαν αμινοξέα από τη γλυκόζη, τα καρκινικά βασίζονταν στην πρόσληψή τους απευθείας από την κυκλοφορία του αίματος. Αυτό οδήγησε τους επιστήμονες να διερευνήσουν αν η μείωση συγκεκριμένων αμινοξέων στη διατροφή θα μπορούσε να επηρεάσει επιλεκτικά την ανάπτυξη του όγκου.
Σε μια σειρά πειραμάτων, τα ποντίκια ακολούθησαν δίαιτα χαμηλή σε σερίνη και γλυκίνη – δύο βασικά αμινοξέα. Τα αποτελέσματα ήταν εντυπωσιακά: οι όγκοι μειώθηκαν και η αποτελεσματικότητα της ακτινοβολίας και της χημειοθεραπείας ενισχύθηκε.
«Όταν αφαιρέσαμε τα συγκεκριμένα αμινοξέα από τη διατροφή, τα ποντίκια ανταποκρίθηκαν καλύτερα στη θεραπεία, και οι όγκοι ήταν σημαντικά μικρότεροι», σημειώνει ο καθηγητής Δρ. Ντίπακ Νάγκραθ.
Ένα νέο θεραπευτικό μονοπάτι μέσω διατροφής
Με βάση τα ευρήματα στα ζώα, η ερευνητική ομάδα ανέπτυξε μοντέλα που χαρτογραφούν τον τρόπο με τον οποίο η γλυκόζη κατευθύνεται σε διάφορα μεταβολικά μονοπάτια, με στόχο να εντοπίσουν πιθανά σημεία-«στόχους» για φαρμακευτική ή διατροφική παρέμβαση.
Ο καθηγητής Κώστας Λυσσιώτης εξηγεί μεταφορικά: «Σκεφτείτε τα μεταβολικά μονοπάτια σαν οδικό δίκτυο. Τα φάρμακα λειτουργούν σαν μπλόκα. Αν τοποθετήσεις ένα εμπόδιο σε έναν κεντρικό δρόμο με έντονη “κυκλοφορία” –δηλαδή μεταβολική δραστηριότητα– το αποτέλεσμα είναι πολύ ισχυρότερο».
Σύμφωνα με τον ίδιο, στον φυσιολογικό εγκέφαλο η απορρόφηση της σερίνης είναι περιορισμένη – σαν να κινείται σε έναν ήσυχο επαρχιακό δρόμο. Όμως, στους καρκινικούς όγκους, η κατανάλωση της σερίνης είναι τόσο αυξημένη, που μοιάζει με κεντρική λεωφόρο – και αυτό τους δίνει τη δυνατότητα να παρέμβουν επιλεκτικά μόνο στα καρκινικά κύτταρα.
Η ομάδα ήδη σχεδιάζει κλινικές δοκιμές για να ελέγξει αν οι δίαιτες που περιορίζουν συγκεκριμένα αμινοξέα, όπως η σερίνη, μπορούν να βοηθήσουν ασθενείς με γλοιοβλάστωμα να ανταποκριθούν καλύτερα στις θεραπείες.
Με αναφορές από:ertnews.gr/Επιμέλεια:ΜΚΜ