19 Νοεμβρίου – Παγκόσμια Ημέρα ΧΑΠ 2025. «Νιώθεις δύσπνοια; Λαχανιάζεις; Σκέψου τη ΧΑΠ…»

Το 22% των ασθενών που εντάχθηκαν στη μελέτη HELICOPD, έπασχε από νεοδιαγνωσθείσα ΧΑΠ ενώ το 21% από νεοδιαγνωσθέν καρδιαγγειακό νόσημα

 Πρόσφατα δεδομένα από νοσηλείες λόγω λοιμώξεων του κατώτερου αναπνευστικού στο ΓΝΑ «Ευαγγελισμός», έδειξαν ότι ασθενείς με ΧΑΠ που νοσηλεύθηκαν λόγω γρίπης ή RSV είχαν θνητότητα 18%

«Νιώθεις δύσπνοια; Λαχανιάζεις; Σκέψου τη ΧΑΠ…». Με ένα δυνατό μήνυμα που απευθύνεται στη λογική, παρουσιάζει φέτος η Ελληνική Πνευμονολογική Εταιρεία (ΕΠΕ) τις δράσεις ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης των πολιτών, που πραγματοποιεί με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα Χρόνιας Αποφρακτικής Πνευμονοπάθειας (ΧΑΠ).

Σε συνέντευξη Τύπου με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα, οι εκπρόσωποι της ΕΠΕ παρουσίασαν τις σχετικές πρωτοβουλίες της επιστημονικής εταιρείας, καθώς και τα νεότερα δεδομένα σχετικά με τη διαχείριση των ασθενών με παρόξυνση ΧΑΠ, τις θεραπείες, τα πιλοτικά προγράμματα πνευμονικής αποκατάστασης, αλλά και τη σημασία του εμβολιασμού στους ασθενείς με ΧΑΠ.

«Η Παγκόσμια Ημέρα ΧΑΠ είναι μια σημαντική ευκαιρία ενημέρωσης του κοινού, αλλά και μια υπενθύμιση στον ιατρικό κόσμο ότι πρόκειται για ένα νόσημα του αναπνευστικού που προσβάλλει περισσότερα από 340 εκατομμύρια ανθρώπους και αποτελεί την τρίτη αιτία θανάτου παγκοσμίως» επισημαίνει ο Πέτρος Μπακάκος Καθηγητής Πνευμονολογίας ΕΚΠΑ, Διευθυντής Α΄ Πανεπιστημιακής Πνευμονολογικής Κλινικής ΓΝΝΘΑ «Η Σωτηρία», Γενικός Γραμματέας ΕΠΕ. «Η πρόοδος που έχει συντελεστεί τα τελευταία χρόνια στη διαχείριση της ΧΑΠ είναι σημαντική, αλλά υπάρχει περιθώριο για πιο έγκαιρη διάγνωση και καλύτερη αντιμετώπιση στο πλαίσιο της εξειδικευμένης ιατρικής με στόχο την ελάττωση της νοσηρότητας και θνητότητας της ΧΑΠ».

Στους στόχους της μελέτης HELICOPD – μια πολυκεντρική, προοπτική, μη παρεμβατική, μελέτη παρατήρησης ασθενών με ΧΑΠ και καρδιαγγειακά συνοδά νοσήματα στην Ελλάδα, την οποία οργανώνει και συντονίζει η Ελληνική Πνευμονολογική Εταιρεία, αναφέρθηκε από την πλευρά του ο Γιώργος Χειλάς, Πνευμονολόγος-Φυματιολόγος, Αναπληρωτής Καθηγητής Πνευμονολογίας ΕΚΠΑ, Β΄ Πνευμονολογική Κλινική, ΠΓΝ «Αττικόν». «Ο κύριος στόχος της μελέτης είναι η περιγραφή των δημογραφικών και κλινικών χαρακτηριστικών των ασθενών με ΧΑΠ και καρδιαγγειακά συνοδά νοσήματα και η διαχείρισή τους τόσο για τον συνολικό πληθυσμό της μελέτης όσο και για προκαθορισμένες υπο-ομάδες (π.χ. ανά φύλο, ηλικιακή ομάδα, βαρύτητα της νόσου κλπ.)». Οι δευτερεύοντες στόχοι της μελέτης, συμπλήρωσε ο κ. Χειλάς, «περιλαμβάνουν την αξιολόγηση της συχνότητας εμφάνισης και της βαρύτητας των παροξύνσεων της ΧΑΠ, ανά προκαθορισμένη υπο-ομάδα, την αξιολόγηση της συχνότητας εμφάνισης καρδιαγγειακών και άλλων επιπλοκών, την αξιολόγηση της ποιότητας ζωής των ασθενών, καθώς και την καταγραφή της χρήσης βασικών υγειονομικών πόρων (π.χ. ιατρικές επισκέψεις, νοσηλείες, φάρμακα)».

Σημειώνεται ότι στη μελέτη, για τη χρονική περίοδο 15 Οκτωβρίου 2024 έως 20 Οκτωβρίου  2025 εντάχθηκαν συνολικά 837 ασθενείς από 31 κέντρα από όλη την Ελλάδα, ενώ αναμένεται να ανέλθουν στους 883 οι ασθενείς που θα ενταχθούν καθ’ όλη τη διάρκεια της μελέτης. Η μέση ηλικία του πληθυσμού είναι τα 71 έτη, με σαφή υπεροχή του ανδρικού φύλου (80%) και μόνο το 1% του πληθυσμού της μελέτης δεν είχαν καπνίσει ποτέ στη ζωή τους. Από το σύνολο των ασθενών που εντάχθηκαν στη μελέτη, το 22% έπασχε από νεοδιαγνωσθείσα ΧΑΠ ενώ το 21% από νεοδιαγνωσθέν καρδιαγγειακό νόσημα. Η διάρκεια της μελέτης είναι δύο έτη, ενώ η παρακολούθηση των ασθενών έχει διάρκεια 6–24 μήνες και περιλαμβάνει τουλάχιστον δύο επισκέψεις (αρχική και τελική) και επιπλέον μία ενδιάμεση επίσκεψη τουλάχιστον ανά 6μηνο, στο πλαίσιο της τακτικής κλινικής παρακολούθησης του ασθενή.

Η πολυκεντρική, αναδρομική, μη παρεμβατική μελέτη παρατήρησης που διενεργεί η ΕΠΕ σχετικά με τη διαχείριση των ασθενών με Χρόνια Αποφρακτική Πνευμονοπάθεια (ΧΑΠ) που νοσηλεύονται και λαμβάνουν εξιτήριο λόγω σοβαρής παρόξυνσης ΧΑΠ (Discharge protocol) ήταν το σημείο στο οποίο εστίασε η Νικολέττα Ροβίνα Αναπληρώτρια Καθηγήτρια Πνευμονολογίας,  Ειδική Γραμματέας ΕΠΕ και Υπεύθυνη Εκπαίδευσης.

Η κα Ροβίνα επισήμανε ότι μεταξύ άλλων «οι στόχοι της μελέτης είναι: α) Η διερεύνηση της παρούσας κατάστασης στην Ελλάδα, μέσω της καταγραφής διαφορών και ομοιοτήτων, καθώς και του κόστους κάθε προσέγγισης στη διαχείριση των ασθενών με ΧΑΠ που νοσηλεύονται λόγω σοβαρής παρόξυνσης και λαμβάνουν εξιτήριο με οδηγίες από το νοσοκομείο και β) η δημιουργία ενός προτυποποιημένου πρωτοκόλλου βέλτιστης προσέγγισής τους βάσει διεθνών συστάσεων και της γνώμης των ειδικών, που θα μπορούσε να εφαρμοστεί με τρόπο ενιαίο και με κοινά εχέγγυα ποιότητας, στο σύνολο των κλινικών του Εθνικού Συστήματος Υγείας (ΕΣΥ)».

Οι κυρίες Ανδριάνα Παπαϊωάννου Επίκουρη Καθηγήτρια Πνευμονολογίας ΕΚΠΑ, Α’ Πανεπιστημιακή Πνευμονολογική Κλινική ΓΝΝΘΑ «Η Σωτηρία», Υπεύθυνη Ομάδας Εργασίας ΕΠΕ: Χρόνια Αποφρακτική Πνευμονοπάθεια (ΧΑΠ) και Αφροδίτη Μπούτου Αναπληρώτρια Καθηγήτρια Πνευμονολογίας ΑΠΘ, Κλινική Αναπνευστικής Ανεπάρκειας ΓΝΘ                                      «Γ. Παπανικολάου», Υπεύθυνη Ομάδας Εργασίας ΕΠΕ: Φυσιολογία & Παθοφυσιολογία Αναπνευστικού-Πνευμονική Κυκλοφορία-Αποκατάσταση αναφέρθηκαν με τη σειρά τους στα πιλοτικά προγράμματα πνευμονικής αποκατάστασης που υλοποιεί η ΕΠΕ στους Δήμους Περιστερίου και Θεσσαλονίκης. Όπως εξήγησαν, τα πλεονεκτήματα της πνευμονικής αποκατάστασης για τους αναπνευστικούς ασθενείς δεν είναι ευρέως γνωστά ενώ τα προγράμματα αποκατάστασης που λειτουργούν στη χώρα μας είναι πολύ λίγα, υποστηρίζονται κυρίως από τις Ιατρικές Σχολές στο πλαίσιο μεγάλων Πνευμονολογικών κλινικών και δεν αποζημιώνονται, με αποτέλεσμα να μην υπάρχει η δυνατότητα να καλυφθούν οι ανάγκες των ασθενών. Η Ελληνική Πνευμονολογική Εταιρεία, προκειμένου να δείξει ότι είναι εφικτή η δημιουργία τέτοιων προγραμμάτων στην κοινότητα, υλοποίησε δύο πιλοτικά προγράμματα αποκατάστασης σε δύο μεγάλους Δήμους: Περιστερίου και Θεσσαλονίκης.

Όπως εξήγησε η κα Παπαϊωάννου «στο Περιστέρι χρησιμοποιήθηκε το γυμναστήριο στον χώρο του δημοτικού κολυμβητηρίου. Ο χώρος ήταν πλήρως εξοπλισμένος με όργανα γυμναστικής ενώ χρειάστηκε να μεταφερθούν εκεί δύο συμπυκνωτές οξυγόνου για τους ασθενείς που είχαν πρόσθετη ανάγκη οξυγόνου κατά τη διάρκεια της άσκησης. Στο πρόγραμμα συμμετείχαν οι δύο γυμνάστριες του γυμναστηρίου που βρίσκονταν υπό την καθοδήγηση και επίβλεψη ειδικού εργοφυσιολόγου, φυσικοθεραπευτές από τοπικό φυσικοθεραπευτήριο, ειδική ψυχολόγος, ενώ σε όλες τις συνεδρίες υπήρχε παρουσία ιατρού στον ευρύτερο χώρο του γυμναστηρίου. Η διατροφική υποστήριξη των ασθενών έγινε από διατροφολόγους του πλησιέστερου νοσοκομείου με ραντεβού των ασθενών, για το κλείσιμο του οποίου φρόντισαν οι οργανωτές του προγράμματος. Το πρόγραμμα αγκαλιάστηκε τόσο από τους συντελεστές του δήμου όσο και από τους ασθενείς οι οποίοι το ολοκλήρωσαν αποκομίζοντας τις καλύτερες εντυπώσεις».

Στον Δήμο Θεσσαλονίκης, οι ασθενείς με ΧΑΠ που παραπέμφθηκαν από τους θεράποντες ιατρούς για αποκατάσταση ολοκλήρωσαν τον αρχικό πλήρη κλινικό και λειτουργικό έλεγχο στο υπεύθυνο για το πρόγραμμα κέντρο στο ΓΝΘ «Γ. Παπανικολάου» εξήγησε η Αφροδίτη Μπούτου. «Ακολούθως, αφού δομήθηκε εξατομικευμένο πρόγραμμα, αυτό εφαρμόστηκε σε δύο πλήρως εξοπλισμένα γυμναστήρια του δήμου, ένα στο ανατολικό και ένα στο δυτικό όριο αυτού, προκειμένου να διευκολύνεται η πρόσβαση. Το πρόγραμμα εκπονήθηκε από ειδική ομάδα εργοφυσιολόγων του ΑΠΘ στο χώρο των γυμναστηρίων και διήρκεσε για έξι μήνες, δύο φορές εβδομαδιαίως. Το πρόγραμμα έτυχε εξαιρετικής ανταπόκρισης τόσο από τους συντελεστές του δήμου όσο και από τους ασθενείς, ενώ η επαναξιολόγηση των ασθενών μετά την ολοκλήρωσή του έδειξε σημαντική βελτίωση των συμπτωμάτων, της ικανότητας άσκησης και της ποιότητας ζωής τους».

 Η ΧΑΠ παραμένει μια σημαντική πρόκληση δημόσιας υγείας απαιτώντας μέτρα πρόληψης, έγκαιρη διάγνωση και πρόσβαση όλων των ασθενών σε σύγχρονες και αποτελεσματικές θεραπείες τόνισε ο Πασχάλης Στειρόπουλος Καθηγητής Πνευμονολογίας ΔΠΘ, Διευθυντής Πνευμονολογικής Κλινικής ΠΓΝ Αλεξανδρούπολης, Διευθυντής ΠΜΣ «Ιατρική του Ύπνου», Τμήμα Ιατρικής ΔΠΘ, Υπεύθυνος Ομάδας Εργασίας ΕΠΕ: Χρόνια Αποφρακτική Πνευμονοπάθεια (ΧΑΠ). Ωστόσο, όπως εξήγησε ο ίδιος, «Η πρόοδος της έρευνας μάς επιτρέπει να κατανοούμε καλύτερα τη νόσο, να εντοπίζουμε έγκαιρα τους παράγοντες κινδύνου, να αντιμετωπίζουμε τις συννοσηρότητες και να εφαρμόζουμε εξατομικευμένες θεραπευτικές προσεγγίσεις. Έτσι η φαρμακολογική θεραπεία της ΧΑΠ περιλαμβάνει πλέον, πέραν των βρογχοδιασταλτικών μακράς δράσης, των εισπνεόμενων κορτικοστεροειδών και της ροφλουμιλάστης, νέα μόρια όπως η ensifentrine (διπλός αναστολέας των ενζύμων PDE3 και PDE4, με συνδυασμένη βρογχοδιασταλτική και αντιφλεγμονώδη δράση) και βιολογικές θεραπείες με μονοκλωνικά αντισώματα όπως το mepolizumab και το dupilumab, σε ασθενείς με παροξύνσεις και υψηλά ηωσινόφιλα στο αίμα».

Στη σημασία του εμβολιασμού για τους ασθενείς με αναπνευστικά προβλήματα αναφέρθηκε τέλος η Παρασκευή Κατσαούνου Καθηγήτρια Πνευμονολογίας, Ιατρική Σχολή ΕΚΠΑ, Μονάδα Πνευμονολογίας & Αναπνευστικής Ανεπάρκειας Α΄ΚΕΘ ΓΝΑ «Ευαγγελισμός», Μέλος Δ.Σ. ΕΠΕ. «H Ελληνική Πνευμονολογική Εταιρεία ανανεώνει ετησίως τις οδηγίες εμβολιασμού για ασθενείς με αναπνευστικά προβλήματα. Οι ασθενείς με ΧΑΠ αποτελούν ομάδα υψηλού κινδύνου καθώς κάθε λοίμωξη του αναπνευστικού μπορεί να οδηγήσει σε παρόξυνση. Πρόσφατα δεδομένα από νοσηλείες λόγω λοιμώξεων του κατώτερου αναπνευστικού στο ΓΝΑ “Ευαγγελισμός”, έδειξαν ότι οι ασθενείς που κατέληξαν κατά τη νοσηλεία τους ήταν κυρίως ασθενείς με ΧΑΠ. Συγκεκριμένα, οι ασθενείς με ΧΑΠ που νοσηλεύτηκαν λόγω γρίπης ή RSV είχαν θνητότητα 18%».

Καταλήγοντας η κα Κατσαούνου τόνισε ότι σύμφωνα με τις συστάσεις της ΕΠΕ οι ασθενείς με ΧΑΠ θα πρέπει να εμβολιάζονται:

1. Εφάπαξ με το εικοσαδύναμο εμβόλιο έναντι του πνευμονιόκοκκου.
2. Ετησίως με το εμβόλιο έναντι της γρίπης.
3. Κάθε δέκα έτη με το εμβόλιο έναντι του κοκκύτη.
4. Kάθε δύο έτη με το εμβόλιο έναντι του RSV.
5. Ετησίως με το εμβόλιο έναντι της COVID-19.
6. Εφάπαξ με το εμβόλιο έναντι του έρπητα ζωστήρα.

Για τις περιπτώσεις 1 – 5 συστήνεται οι ασθενείς με ΧΑΠ να εμβολιάζονται ανεξαρτήτως ηλικίας.

Την ενημερωτική εκστρατεία της ΕΠΕ με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα  ΧΑΠ υποστηρίζουν οι εταιρείες: AstraZeneca, Chiesi, ΕLPEN, GSK, Guidotti Hellas και Menarini Hellas.

Λεζάντες

ΦΩΤΟ 1 (Διακρίνονται από αριστερά προς τα δεξιά): Πέτρος Μπακάκος, Καθηγητής Πνευμονολογίας ΕΚΠΑ, Διευθυντής Α΄ ΠΠΚ ΓΝΝΘΑ «Η Σωτηρία», Γενικός Γραμματέας ΕΠΕ, Γιώργος Χειλάς, Πνευμονολόγος-Φυματιολόγος, Αναπληρωτής Καθηγητής Πνευμονολογίας ΕΚΠΑ, Β΄ Πνευμονολογική Κλινική, ΠΓΝ «Αττικόν», Νικολέττα Ροβίνα, Αναπληρώτρια Καθηγήτρια Πνευμονολογίας, Ειδική Γραμματέας ΕΠΕ και Υπεύθυνη Εκπαίδευσης, Ανδριάνα Παπαϊωάννου, Επίκουρη Καθηγήτρια Πνευμονολογίας ΕΚΠΑ, Α’ ΠΠΚ ΓΝΝΘΑ «Η Σωτηρία», Υπεύθυνη Ομάδας Εργασίας ΕΠΕ: Χρόνια Αποφρακτική Πνευμονοπάθεια (ΧΑΠ), Παρασκευή Κατσαούνου, Καθηγήτρια Πνευμονολογίας ΕΚΠΑ, Μονάδα Πνευμονολογίας & Αναπνευστικής Ανεπάρκειας Α΄ΚΕΘ ΓΝΑ «Ευαγγελισμός», Μέλος Δ.Σ. ΕΠΕ, Στέλιος Λουκίδης, Καθηγητής Πνευμονολογίας ΕΚΠΑ, Πρόεδρος ΕΠΕ

ΦΩΤΟ 2-4: Στιγμιότυπα από την Συνέντευξη Τύπου

ΦΩΤΟ 5: Αφροδίτη Μπούτου, Αναπληρώτρια Καθηγήτρια Πνευμονολογίας ΑΠΘ, Κλινική Αναπνευστικής Ανεπάρκειας ΓΝΘ «Γ. Παπανικολάου», Υπεύθυνη Ομάδας Εργασίας ΕΠΕ: Φυσιολογία & Παθοφυσιολογία Αναπνευστικού-Πνευμονική Κυκλοφορία-Αποκατάσταση

ΦΩΤΟ 6: Πασχάλης Στειρόπουλος, Καθηγητής Πνευμονολογίας ΔΠΘ, Διευθυντής Πνευμονολογικής Κλινικής ΠΓΝ Αλεξανδρούπολης, Διευθυντής ΠΜΣ «Ιατρική του Ύπνου», Τμήμα Ιατρικής ΔΠΘ, Υπεύθυνος Ομάδας Εργασίας ΕΠΕ: Χρόνια Αποφρακτική Πνευμονοπάθεια (ΧΑΠ)