Πόση ώρα μπορούμε να σταθούμε στο ένα πόδι- Το τεστ που αποκαλύπτει τη βιολογική μας ηλικία
Η ισορροπία δεν είναι απλώς μια σωματική δεξιότητα. Είναι ένα πολυδιάστατο και κρίσιμο βιολογικό σήμα, που μπορεί να προβλέψει την ποιότητα της ζωής μας τα επόμενα χρόνια, αλλά και τον κίνδυνο τραυματισμών, όπως μια πτώση.
Πόση ώρα μπορούμε να σταθούμε στο ένα πόδι; Η απάντηση σε αυτό το φαινομενικά απλό ερώτημα μπορεί να αποκαλύψει σημαντικά μυστικά για την υγεία μας, ιδιαίτερα καθώς μεγαλώνουμε.
Σύμφωνα με πρόσφατη μελέτη της Mayo Clinic, που δημοσιεύτηκε στο περιοδικό PLOS ONE, η ικανότητα ισορροπίας στο ένα πόδι μειώνεται με την ηλικία πιο γρήγορα απ’ ό,τι η δύναμη στα χέρια ή στα πόδια ή ακόμη και ο τρόπος που περπατάμε.
Ένα πολυδιάστατο και κρίσιμο βιολογικό σήμα
Η ισορροπία, λοιπόν, δεν είναι απλώς μια σωματική δεξιότητα. Είναι ένα πολυδιάστατο και κρίσιμο βιολογικό σήμα, που μπορεί να προβλέψει την ποιότητα της ζωής μας τα επόμενα χρόνια, αλλά και τον κίνδυνο τραυματισμών, όπως μια πτώση.
Η δοκιμασία είναι απλή: σηκώνεστε όρθιοι, λυγίζετε το ένα πόδι προς τα πίσω και προσπαθείτε να ισορροπήσετε στο άλλο. Πόσα δευτερόλεπτα μπορείτε να παραμείνετε έτσι χωρίς να χάσετε την ισορροπία σας;
Γιατί είναι τόσο σημαντική η ισορροπία;
Για τους περισσότερους νέους ενήλικες, 30 δευτερόλεπτα είναι σχετικά εύκολα. Ωστόσο, μετά τα 50, ο χρόνος αυτός μειώνεται αισθητά, και μετά τα 70, ακόμη και τα 10 δευτερόλεπτα μπορεί να αποτελούν πρόκληση. Η μελέτη της Mayo Clinic, στην οποία συμμετείχαν 40 υγιείς άνθρωποι ηλικίας 52 έως 83 ετών, επιβεβαίωσε ότι η ικανότητα ισορροπίας είναι μία από τις πρώτες λειτουργίες που φθίνουν με την πάροδο του χρόνου, γρηγορότερα μάλιστα από το βάδισμα ή τη δύναμη του πιασίματος.
Γιατί όμως είναι τόσο σημαντική η ισορροπία; Ο δρ Κέντον Κάουφμαν, επικεφαλής της έρευνας, εξηγεί ότι η ισορροπία δεν εξαρτάται μόνο από τους μυς των ποδιών. Εμπλέκει και άλλες ζωτικές λειτουργίες, όπως η όραση, το αιθουσαίο σύστημα (δηλαδή την ικανότητα του αυτιού να αντιλαμβάνεται τη θέση του σώματος στο χώρο) και την αισθητικότητα του δέρματος, των μυών και των αρθρώσεων.
Όταν όλα αυτά συνεργάζονται, μπορούμε να στεκόμαστε με σταθερότητα. Όταν όμως κάποιο αρχίσει να φθίνει – για παράδειγμα, η όραση ή η νευρική λειτουργία -, τότε αυξάνεται ο κίνδυνος απώλειας ισορροπίας και, κατ’ επέκταση, πτώσης. Και οι πτώσεις δεν είναι καθόλου ασήμαντες.
Περισσότερο από το 25% των ατόμων άνω των 65 ετών υφίστανται τουλάχιστον μία πτώση τον χρόνο, με σημαντικό ποσοστό να καταλήγει σε κατάγματα, νοσηλείες ή και μόνιμες αναπηρίες. Το ενδεικτικό όριο που αναφέρει ο δρ Κάουφμαν είναι αποκαλυπτικό: «Αν δεν μπορείτε να σταθείτε στο ένα πόδι για τουλάχιστον 5 δευτερόλεπτα, τότε βρίσκεστε σε υψηλό κίνδυνο πτώσης. Αν μπορείτε να κρατηθείτε για 30 δευτερόλεπτα, ειδικά αν είστε άνω των 60, τότε τα πάτε εξαιρετικά».
Η μελέτη εξέτασε επίσης τη δύναμη του πιασίματος και των γονάτων, μετρώντας τη μέγιστη δύναμη που μπορούσε να ασκήσει κάθε συμμετέχων. Αν και αυτές οι παράμετροι επίσης μειώνονταν με την ηλικία, το ποσοστό πτώσης δεν ήταν τόσο έντονο όσο στην ισορροπία. Το ίδιο συνέβη και με τη βάδιση: το πώς περπατά κάποιος, τουλάχιστον με φυσιολογική ταχύτητα, δεν υπόκειται σε τόσο έντονες φθορές κατά τις δεκαετίες της ζωής, εφόσον δεν υπάρχουν άλλοι παράγοντες, όπως νευρολογικές παθήσεις.
Αξιοσημείωτο είναι ότι τα αποτελέσματα της μελέτης δεν έδειξαν διαφορές ανάμεσα σε άνδρες και γυναίκες. Αυτό σημαίνει ότι η μείωση στη δύναμη, την ισορροπία και το βάδισμα συμβαίνει με παρόμοιο τρόπο και ρυθμό ανεξάρτητα από το φύλο, κάτι που αναδεικνύει τον καθολικό χαρακτήρα της φθίνουσας ισορροπίας ως δείκτη γήρανσης.
Αν η ισορροπία στο ένα πόδι αποτελεί τέτοιο «βαρόμετρο» υγείας, τότε τι μπορούμε να κάνουμε για να τη βελτιώσουμε ή να επιβραδύνουμε την πτώση της; Η απάντηση είναι παρηγορητικά απλή: εξάσκηση. Το σώμα, όπως και το μυαλό, διαθέτει αξιοσημείωτη προσαρμοστικότητα.
Αν το προκαλούμε με ελεγχόμενες δοκιμασίες ισορροπίας, το νευρικό μας σύστημα «μαθαίνει» να βελτιώνει την αντίδραση των μυών και την επεξεργασία της κίνησης. Μικρές καθημερινές ασκήσεις, όπως το να στεκόμαστε για λίγα δευτερόλεπτα στο ένα πόδι την ώρα που πλένουμε τα δόντια μας, μπορούν να ενισχύσουν σημαντικά την ισορροπία μας μέσα σε μερικές εβδομάδες.
Το σημαντικό είναι η συνέπεια, όχι η ένταση
Η Mayo Clinic προτείνει επίσης ασκήσεις όπως μετατόπιση βάρους από το ένα πόδι στο άλλο, στροφές του κορμού ενώ στέκεστε, tai chi για αρμονική ενδυνάμωση, ακόμη και απλές κάμψεις δικεφάλων με ελαφριά βαράκια, που τονώνουν όχι μόνο τους μυς αλλά και τη νευρομυϊκή συναρμογή.
Το σημαντικό είναι η συνέπεια, όχι η ένταση. Όπως λέει και ο δρ Κάουφμαν: «Αν δεν το χρησιμοποιείς, το χάνεις – αλλά αν το εξασκείς, το διατηρείς». Η ισορροπία είναι μία από εκείνες τις ικανότητες που μπορούν να βελτιωθούν σε οποιαδήποτε ηλικία, αρκεί να εξασφαλίσουμε ασφαλές περιβάλλον και να ξεκινήσουμε σταδιακά.
Το να σκεφτούμε την ισορροπία μας ως έναν ζωντανό δείκτη της υγείας μας μας βοηθά να επανεκτιμήσουμε τις καθημερινές μας κινήσεις. Δεν πρόκειται απλώς για κινητική δεξιότητα· είναι μια ενσωμάτωση αισθήσεων, μυϊκής δύναμης, εγκεφαλικής επεξεργασίας και αυτοσυνείδησης.
Όταν στέκεστε στο ένα πόδι, δεν γυμνάζετε μόνο τους αστραγάλους και τους μηρούς σας. Εκπαιδεύετε τον εγκέφαλο να επεξεργάζεται πιο γρήγορα πληροφορίες από τον έξω κόσμο, να ενεργοποιεί την ταχύτητα αντίδρασης, να αποτρέπει πτώσεις. Το σώμα μαθαίνει να διατηρεί τον έλεγχο, ακόμη και σε συνθήκες αβεβαιότητας.
Το επόμενο λοιπόν πρωί, καθώς σηκώνεστε από το κρεβάτι, δοκιμάστε να σταθείτε για λίγο στο ένα πόδι. Δείτε για πόσα δευτερόλεπτα τα καταφέρνετε χωρίς να χάσετε την ισορροπία σας. Αυτό το απλό τεστ, απογυμνωμένο από αθλητικό εξοπλισμό ή ιατρική τεχνολογία, σας λύνει ένα βαθύτερο αίνιγμα: όχι μόνο πόσο γρήγορα περνάει ο χρόνος, αλλά και πώς στέκεστε απέναντί του.
Πηγή: iefimerida.gr- Κων/νος Τσάβαλος