Αδενώματα Υπόφυσης

• Τι είναι η Υπόφυση;

Η Υπόφυση είναι ένας αδένας που βρίσκεται στην βάση του κρανίου, στην περιοχή που είναι τα μάτια μας, πίσω από την μύτη και είναι ο σημαντικότερος αδένας, καθότι ρυθμίζει όλους τους ενδοκρινείς αδένες του σώματος, όπως το θυρεοειδή, τα επινεφρίδια και τους γεννητικούς αδένες (όρχεις και ωοθήκες στους άνδρες και γυναίκες αντίστοιχα). Ο ρόλος της, είναι επίσης πολύ σημαντικός σε άλλους μεταβολικούς μηχανισμούς, όπως η αύξηση του σώματος, η ρύθμιση των ηλεκτρολυτών στο αίμα και το ισοζύγιο των υγρών.

• Τι είναι οιόγκοι της Υπόφυσης;

Οι όγκοι της περιοχής της Υπόφυσης αποτελούν ένα μεγάλο πλήθος διαφορετικών παθήσεων. Η ίδια η υπόφυση αποτελείται από κύτταρα που έχουν ενδοκρινή λειτουργία. Αυτό χαρακτηρίζει και τους όγκους οι οποίοι έχουν να κάνουν κάποια ενδοκρινή λειτουργία. Οι περισσότεροι από τους όγκους της υπόφυσης ονομάζονται αδενώματα κι επειδή κατά κύριο λόγο, (σχεδόν πάντα), είναι καλοήθεις, πολύ συχνά συμβαίνει οι όγκοι αυτοί να έχουν κάποια ενδοκρινή λειτουργία. Σε πολλές όμως περιπτώσεις τα κύτταρα χάνουν την λειτουργία τους αυτή καθιστώντας και τα αδενώματα μη λειτουργικά. Εκεί αρχίζει μια μεγάλη διαδικασία ταξινόμησης αυτών των όγκων, η οποία γίνεται με βάση την λειτουργικότητα, δηλαδή λειτουργικά ή μη λειτουργικά αδενώματα ενώ υπάρχουν κι εκείνα που δεν έχουν λειτουργία και ταξινομούνται με βάση το μέγεθός τους, οπότε μιλάμε για μικροαδενώματα (<1 cm), μακροαδενώματα (>1 cm) και γιγαντιαία αδενώματα (≥3 cm).

Οι όγκοι αυτοί μπορούν να προκαλέσουν διάφορα συμπτώματα γιατί η υπόφυση βρίσκεται σε μια περιοχή της βάσης του κρανίου σε στενή επαφή με πολύ σημαντικές δομές. Τέτοιες είναι ο διχασμός των οπτικών νεύρων, οπότε μπορούν να επηρεαστούν τα οπτικά νεύρα αν μεγαλώσει ο όγκος και ασκήσει πίεση πάνω τους. Υπάρχουν οι έσω καρωτίδες αρτηρίες που αιματώνουν τον εγκέφαλο, που μπορεί θεωρητικά ακόμη και να περιβρογχιστούν από τον όγκο, να καλυφθούν και να πιεστούν (πάρα πολύ σπάνιο). Υπάρχουν τα νεύρα που κινούν τους οφθαλμούς, που βρίσκονται πλησίον της υπόφυσης και μπορούν να πιεστούν από ένα μεγάλο όγκο. Υπάρχουν συμπτώματα που προκαλούν αιτίες αρρύθμιστης ενδοκρινούς λειτουργίας. Δηλαδή αν παράγονται ορμόνες, όπως για παράδειγμα σε αρρώστους με ακρομεγαλία, όπου μεγαλώνουν τα χέρια, τα πέλματα, τα χείλη τους, η μύτη, η γνάθος ή όταν πρόκειται για παιδάκια και συμβεί κάτι τέτοιο έχουμε γιγαντισμό, γίνονται γίγαντες – πολύ υψηλοί, μετάση συνεχούς και αφύσικης ανάπτυξης.

Υπάρχουν παθήσεις αρρώστων που έχουν προβλήματα με την παραγωγή κορτιζόλης στο αίμα, το σύνδρομο Cushing, που πολλές φορές οδηγεί ακόμη και στον θάνατο μετά από χρόνια ταλαιπωρία με συνοδό οστεοπόρωση,υπέρταση, διαβήτη, με προβλήματα δυσλιπιδαιμίας (χοληστερίνη και λιπίδια). Υπάρχουν παθήσεις αδενωμάτων που παράγουν προλακτίνη, μια ορμόνη που χρησιμεύει στο σώμα μας, κυρίως στις γυναίκες και στην περίοδο θηλασμού, για την παραγωγή γάλακτος. Αυτά τα αδενώματα που παράγουν αυτή την ορμόνη, προκαλούν και διαταραχές στην σεξουαλική λειτουργία, διαταραχές στην γυναίκα στον έμμηνο κύκλο με διακοπή του ή αραιό κύκλο (αραιομηνόρροια) και στους άνδρες απώλεια της Libidoή μειωμένη σεξουαλική επιθυμία. Όλες αυτές οι παραπάνω παθήσεις έχουν να κάνουν με τις ορμόνες που παράγονται στην Υπόφυση.

• Γιατρέ τι θεραπείες υπάρχουν;

Υπάρχει κυρίως η χειρουργική θεραπεία και σε κάποια αδενώματα τα οποία επιδέχονται την φαρμακευτική θεραπεία,χορηγούνται συγκεκριμένα φάρμακα. Για παράδειγμα, τα προλακτινόματα πολλές φορές αντιμετωπίζονται φαρμακευτικά, τα υπόλοιπα κυρίως χειρουργικά. Εφόσον η φαρμακοχειρουργική θεραπεία είναι ανεπαρκείς και δεν πετύχει, τότε υπάρχει η φαρμακοθεραπεία και η ακτινοθεραπεία.

• Πως γίνεται το χειρουργείο;

Το χειρουργείο πραγματοποιείται ενδοσκοπικά αλλά και μικροχειρουργικά. Η ενδοσκοπική μέθοδος περισσότερο διαδεδομένη και εξειδικευμένη γίνεται διαρρινικά, δηλ. από την μύτη με γενική αναισθησία. Κατά την διάρκεια του χειρουργείου χρησιμοποιούμε όργανα όπως η νευροπλοήγηση ή η νευροπαρακολούθηση για να εξασφαλίσουμε ότι θα μπορέσουμε να αφαιρέσουμε πλήρως τον όγκο και να φέρουμε το καλύτερο αποτέλεσμα στον ασθενή χωρίς μετεγχειρητικά ελλείματα.

• Είναι επώδυνο το χειρουργείο, πόσο κρατάει η νοσηλεία και τι πρέπει να προσέχει ο ασθενής αμέσως μετά;

Η επέμβαση δεν είναι επώδυνη αφού γίνεται με γενική αναισθησία. Ο ασθενής ξυπνάει χωρίς ιδιαίτερα προβλήματα, μπορεί να κινητοποιηθεί και να φύγει σπίτι του μετά από 2-3 ημέρες. Σίγουρα, σημαντικό είναι ο ασθενής μετεγχειρητικά να προσέξει να μην σηκώσει βάρος, να μην βήξει (φταρνιστεί), να μην πιεστεί το αναπνευστικό σύστημα.

• Κύριε Σακαλή πρόκειται για ένα εξειδικευμένο χειρουργείο;

Είναι ένα εξειδικευμένο χειρουργείο, προσωπικά έχω χρόνια εκπαίδευσης στην Ρώμη στο PoliclinicoTorVergata και στο Π.Γ.Ν. ΑΧΕΠΑ Θεσσαλονίκης με συνολικήπαρακαταθήκη άνω των 90 χειρουργείων αδενωματεκτομής μέχρι την παρούσα χρονική περίοδο. Πολλοί συνάδελφοι, για να φέρουν σε πέρας  ένα τέτοιο χειρουργείο χρειάζονται μεγάλη εμπειρία, καθότι είναι καλοήθεις όγκοι και πρέπει να αντιμετωπιστούν όπως πρέπει από την αρχή.

Dr. Σακαλής Ελ. Πολυχρόνιος  MD, MSc

ΝΕΥΡΟΧΕΙΡΟΥΡΓΟΣ – Εξειδικευμένος σε παθήσεις Εγκεφάλου  και Σπονδυλικής Στήλης