Ας θυμηθούμε τώρα στις γιορτές τις ρίζες μας, μέσα από τα έθιμα και τις αρχαίες παραδόσεις της Θράκης

(Ανάρτηση στο FB της Ζωής Αποστολίδου- διαχειρ. της ομάδας “Η Ροδόποη χθες και σήμερα”)

Η περίοδος του Δωδεκαημέρου είναι γεμάτη έθιμα και αρχαίες Παραδόσεις στην Θράκη!

Την Γη του Ορφέα, του Διονύσου, του Άρη, της Εκάτης και πολλών άλλων αρχαίων Ελληνικών Θεοτήτων.

Μετά τα εννιά φαγιά και τις σάρτες των καλαντάρδων Παραμονή Χριστουγέννων, ένα επίσης σημαντικό και ίσως το πιο αγαπημένο έθιμο των Ανατολικορωμυλιωτών λαμβάνει χώρα Παραμονή και ανήμερα της Πρωτοχρονιάς.

Οι καμήλες και οι Ντιβιτζήδες!

Ένα μοναδικό έθιμο, με ρίζες στην Αρχαιότητα και την Διονυσιακή Λατρεία στην Αρχαία Θράκη, συνδεδεμένο με την Ανατολική Ρωμυλία! Οι καρδιές όλων των Θρακών αλλά ιδιαίτερα των Ανατολικορωμυλιωτών σκιρτούν στην θέα της καμήλας και του Ντιβιτζή και την μουσική συνοδεία της γάιντας!

Η καμήλα ως ζώο ήταν ιδιαίτερα γνωστό στη Θράκη και κατ’επέκταση σε όλα την χερσόνησο του Αίμου. Με τις καμήλες γινόταν το εμπόριο με τις χώρες της Ανατολής, η καμήλα υπήρχε στην καθημερινότητα των Θρακών και δεν θα μπορούσε να ξεφύγει απ’τη σφαίρα της Παράδοσης!

Στους Έλληνες της Βόρειας Θράκης η καμήλα και ο Ντιβιτζής κατέχουν εξέχουσα θέση και αποτελούν ένα μοναδικό έθιμο του Δωδεκαημέρου!

Τι γινόταν όμως Παραμονή και ανήμερα της Πρωτοχρονιάς στην Ανατολική Ρωμυλία. Στα 12 Ελληνοχώρια της επαρχίας Καβακλί.

Τις ημέρες αυτές ξεκινούν οι προετοιμασίες των Ντιβιτζήδων, φτιάχνονται οι καμήλες, επισκευάζονται τα καούκια, συμπληρώνονται τα κουδούνια και τα στολίδια των Ντιβιτζήδων.

Το έθιμο παραπέμπει στην Αρχαιότητα που μεταμφιεσμένοι οι άνθρωποι γιόρταζαν και τιμούσαν τον Θεό Διόνυσο με σάτιρες και χορούς σε ξέφρενους ρυθμούς!

Οι Ντιβιτζήδες (=καμηλιέρηδες, από τη λέξη «ντιβέ» που σημαίνει καμήλα στα αραβικά) ήταν οι έμποροι της εποχής που με καραβάνια από καμήλες διακινούσαν το εμπόριο από και προς τις χώρες της Ανατολής.

Καθώς λοιπόν μετέφεραν προϊόντα από τις περιοχές της Ανατολής το έθιμο συνδέθηκε με τον Άγιο Βασίλειο που φέρνει τα δώρα από την Καισαρεία-Καππαδοκία.

Οι Ντιβιτζήδες ντύνονται με προβιές και τομάρια και φορούν στο κεφάλι το «καούκι» που είναι καπέλο και μάσκα μαζί! Είναι φτιαγμένο από «κιτσιά» αρνίσιο μαλλί ζεματισμένο για να κολλήσουν οι ίνες μεταξύ τους και να σκληρύνει, στολισμένο με τα γυαούδια/γυαλιά, καθρεφτάκια δηλαδή για να λαμπιρίζει, να βγάζει αναλαμπές και να ξορκίζει τα κακά πνεύματα. Στη θέση των δοντιών έβαζαν αρμάθες από ξερά φασόλια. Οι Ντιβιτζήδες επίσης φορούν πολύχρωμες κορδέλες και παρτσάλια.

Στη μέση και στα πόδια φορούν κουδούνια που δημιουργούν θόρυβο όταν χορεύουν ή τσακώνονται οι Ντιβιτζήδες μεταξύ τους.

Στα χέρια κρατάνε το Τοπούζ(ι) ξύλινο ρόπαλο που συμβολίζει τον ανδρικό φαλλό, με το οποίο χτυπούν-γονιμοποιούν τη Γη προκαλώντας την να «ξυπνήσει» απ’ τον χειμερινό λήθαργο και παρακαλώντας τρόπον τινά την γονιμότητά της και την νέα χρονιά που έρχεται!

Η καμήλα είναι μια ξύλινη κατασκευή, σκεπασμένη με το «τσόλι» (υφαντό από τραγίσιο μαλλί) με έναν μακρόστενο λαιμό από προβιά, όπως και το κεφάλι της.

Κρεμασμένα πάνω της υπάρχουν πολλά μπρούτζινα κουδούνια, τα τούτσα.

Ο θόρυβος των κουδουνιών καθώς η καμήλα κουνιέται, οι ξέφρενοι ρυθμοί της μουσικής και τα πατήματα των χορευτών καθώς και τα χτυπήματα της Γης με το τοπούζ’ συντελούν στην γονιμοποίηση της Γης και το ξύπνημα της φύσης από την χειμερινή νάρκη.

Η καμήλα στερεώνεται με ζωνάρια δεμένα στραυρωτά πάνω στο ανθρώπινο σώμα και «ζυγίζεται» με τέχνη για να μην γέρνει και κουράζει τον καμηλ’τζή!

Ο καμηλτζής φροντίζει να φοράει τα καθημερινά καφέ πουτούρια του, φτιαγμένα από δεύτερης ποιότητας μαλλί και όχι τα μαύρα πουτούρια που ήταν το επίσημο ένδυμα.

Ο Ντιβιτζής, η καμήλα, ο γκαϊντατζής, ο μουζικάνος (ακκορντεονίστας), ο φιουρτζής (παίζει φιόρα=φλογέρα/καβάλι) την Παραμονή της Πρωτοχρονιάς συνοδεύουν τις σάρτες από σπίτι σε σπιτι. Οι νοικοκυραίοι αφού ακούσουν τα κάλαντα, τα τραγούδια και τα παινέματα, τους κερνάνε μήλα, μανταρίνια, ξυλοκέρατα, καρύδια. Αν ήταν τζιορμπατζήδες έδιναν και καμιά δραχμή!

Ο Ντιβιτζής φώναζε: “Μαχ μαχ μαχ…τον πίτα τον παρά” και η καμήλα καθόταν κάτω.

Τότε ο νοικοκύρης είχε τρεις επιλογές:

1. Να ασημώσει, βάζοντας τον παρά πάνω στο τοπούζ’ που κρατάει ο Ντιβιτζής.

2. Αν δεν ασήμωνε έπρεπε να φιλήσει το τοπούζ’ που ο Ντιβιτζής είχε προηγουμένως κατουρήσει, οπότε γλίτωνε και δεν έδινε τον παρά.

3. Αν δεν έκανε τίποτα απ’ τα παραπάνω ο Ντιβιτζής θα τον έδερνε με το τοπούζ’.

Ανήμερα την Πρωτοχρονιά, αμέσως μετά την Λειτουργία στην Εκκλησία, οι καμήλες, οι Ντιβιτζήδες και οι μουσικοί άνοιγαν το χορό στην πλατεία όπου συμμετείχε όλο το χωριό, χορεύοντας κυρίως τον ζωναράδκο!

Το κατ’ εξοχήν τραγούδι της ημέρας αυτής ήταν το «Καλές καμήλις»

“Καλές καμήλις, καλές καμήλις

Καουά κουρτσούδια, καουά κουρτσούδια

Καλές καμήλις, καλές καμήλις

Καουά παλκάρια, καουά παλκάρια

Καλές καμήλις, καλές καμήλις

Καλές φουντούδις, καλές φουντούδις

Σεις δεν μι ξέρ’τει, σεις δεν μι ξέρ’τει

‘Γω ποια ‘υρεύου, ‘γω ποια ‘υρεύου

Ιγώ ‘υρεύου μάμου, ιγώ ‘υρεύου μάμου

τ’ Ρότου ν’ Τιρζούδα, τ’ Ρότου ν’ Τιρζούδα

Τ’ μακρομαλλούσα, τ’ μακρομαλλούσα

Τ’ ξανθομαλλούσα, τ’ ξανθομαλλούσα.”

Το έθιμο τελείωνε με τους δυο εθιμοτυπικούς χορούς, τον Ντιβιτζήδκο και τον Καμηλτζίδκο. Ο Ντιβιτζήδκος σε ρυθμό Συγκαθιστού με ιδιαίτερα παιξίματα της γάιντας.

Μετά το τέλος του γλεντιού μοίραζαν τα χρήματα που είχαν συγκεντρώσει στις άπορες οικογένειες.

•Ελάτε να θυμηθούμε τις ρίζες μας•

Πηγή+Photos:FB