Η μέρα του Θρήνου και της Ελπίδας, της νεκρικής σιγής λίγο πριν την κοσμογονική Αναστάσιμη χαρά

Η Μεγάλη Παρασκευή είναι η πλέον κατανυκτική ημέρα της Μεγάλης Εβδομάδας. Η Εκκλησία τιμά και θυμάται τα Άγια Πάθη του Χριστού, την Σταύρωση, την Ταφή και την κάθοδό Του στον Άδη. Είναι η ημέρα του πένθους και της σιωπής, της εσωτερικής περισυλλογής και του θείου δράματος που κορυφώνεται, λίγο πριν την Ανάσταση.

Το πρωί της Μεγάλης Παρασκευής, στις εκκλησίες όλης της χώρας, γυναίκες και πιστοί στολίζουν με ευλάβεια τον Επιτάφιο με άνθη της άνοιξης, λουλούδια και μυρωδικά. Σχηματίζουν ένα ανθοστόλιστο κουβούκλιο, όπου θα τοποθετηθεί το ιερό ύφασμα με την απεικόνιση του νεκρού Ιησού – το Επιτάφιο Σώμα.

Αυτή η διαδικασία, γεμάτη αφοσίωση και δάκρυα, αποτελεί ιερή παράδοση σε κάθε γωνιά της Ελλάδας και ενώνει γενιές πιστών με την κοινή μνήμη του Θείου Πάθους.

Μετά τις Μεγάλες Ώρες, ακολουθεί ο Εσπερινός της Αποκαθηλώσεως, κατά τον οποίο ο Εσταυρωμένος κατεβαίνει από τον Σταυρό και τοποθετείται στον Επιτάφιο. Το απόγευμα, ψάλλεται ο Όρθρος του Μεγάλου Σαββάτου.

Η υμνολογία αυτής της ακολουθίας είναι αφιερωμένη στην Ταφή του Χριστού και την κάθοδό Του στον Άδη. Ο Ιησούς, με το σώμα Του νεκρό και την ψυχή ενωμένη με τη Θεότητά Του, νικά τον θάνατο, συντρίβει τον Άδη και απελευθερώνει τις ψυχές των νεκρών.

Κατά τη διάρκεια της ακολουθίας, ψάλλονται σε τρεις στάσεις τα Εγκώμια του Επιταφίου Θρήνου, μικρά τροπάρια άγνωστου ποιητή που εκφράζουν βαθύ πένθος και πίστη. Ανάμεσά τους ξεχωρίζουν:

• «Η ζωή εν τάφω…» – η απορία του κόσμου μπροστά στον θάνατο του Ζώντος Θεού.

• «Άξιον εστί μεγαλύνειν…» – ύμνος της Θεοτόκου και των πιστών στον Εσταυρωμένο.

• «Αι γενεαί πάσαι…» – ένα παγκόσμιο πένθος για τον θάνατο του Λυτρωτή.

• «Ω γλυκύ μου Έαρ…» – ο συγκλονιστικός θρήνος της Παναγίας προς τον νεκρό Υιό της.

Τα Εγκώμια ψάλλονται με μελωδικότητα και κατάνυξη, συνοδευόμενα από πομπή με τον Επιτάφιο γύρω από τον ναό ή στους δρόμους της ενορίας, ενώ πιστοί ακολουθούν με κεριά αναμμένα σε απόλυτη σιωπή και προσευχή.

Από την Ήπειρο ως την Κρήτη και από τις Κυκλάδες ως τη Θράκη, το λαϊκό βίωμα της Μεγάλης Παρασκευής παραμένει ζωντανό. Κοπέλες ντύνονται στα μαύρα και θρηνούν, παιδιά ραίνουν τον Επιτάφιο με ροδοπέταλα, ενώ σε κάποιες περιοχές τραγουδιέται το “Μοιρολόι της Παναγίας” μπροστά στο Κουβούκλιο.

Η ατμόσφαιρα της ημέρας είναι μοναδικά κατανυκτική. Είναι η μέρα του Θρήνου και της Ελπίδας, της νεκρικής σιγής λίγο πριν την κοσμογονική Αναστάσιμη χαρά.

Η Μεγάλη Παρασκευή δεν είναι απλώς μνήμη. Είναι συμμετοχή στο Πάθος, ελπίδα στην Ανάσταση και υπόσχεση ζωής αιώνιας.

Στην Κομοτηνή τηρήθηκε και φέτος το έθιμο της συγκέντρωση των επιταφίων στο κέντρο της πόλης…. με την καθηλωτική ομιλία του Μητροπολίτη Μαρωνείας και Κομοτηνής κκ. Παντελεήμων.