Παύλος Παυλίδης: “Παιδική κακοποίηση, ένα παγκόσμιο και διαχρονικό φαινόμενο”, λέει ο Εβρίτης Ιατροδικαστής

Ο Παύ­λος Παυ­λί­δης, Α­να­πλη­ρω­τής Κα­θη­γη­τή­ς του Δη­μο­κρί­τει­ου Πα­νε­πι­στη­μί­ου Θρά­κης και Ι­α­τρο­δι­κα­στής στο Νο­σο­κο­μεί­ο της Α­λε­ξαν­δρού­πο­λης, με δι­δα­κτο­ρι­κό στις ε­ξαρ­τη­σι­ο­γό­νες ου­σί­ες – ναρ­κω­τι­κά και κα­τα­γω­γή α­πό τα Δί­και­α Ο­ρε­στιά­δας, μι­λά­ει για την παι­δι­κή κα­κο­ποί­η­ση.

Ό­πως λοι­πόν α­να­φέ­ρει, με α­φορ­μή την υ­πό­θε­ση της Πά­τρας και την σύλ­λη­ψη της μά­νας των τρι­ών παι­δι­ών που κα­τη­γο­ρεί­ται μέ­χρι στιγ­μής για τον θά­να­το του ε­νός και α­να­μέ­νον­ται ε­ξε­λί­ξεις για τα άλ­λα δυ­ο κο­ρι­τσά­κια:

“Η παι­δι­κή κα­κο­ποί­η­ση εί­ναι έ­να παγ­κό­σμιο φαι­νό­με­νο που πα­ρα­τη­ρεί­ται σε ό­λες τις κοι­νω­νί­ες και καθ΄ ό­λη την ι­στο­ρί­α του αν­θρω­πί­νου γέ­νους. Ο Νό­μο­ς για την Πρό­λη­ψη και την Αν­τι­με­τώ­πι­ση της Κα­κο­ποί­η­ση­ς και της Εκ­με­τάλ­λευ­ση­ς Παι­δι­ών, ο­ρί­ζει την παι­δι­κή κα­κο­ποί­η­ση ω­ς «ο­ποι­α­δή­πο­τε πρό­σφα­τη πρά­ξη ή α­πο­τυ­χί­α πα­ρέμ­βα­σης εκ μέ­ρους γο­νέ­α ή κη­δε­μό­να, η ο­ποί­α έ­χει ως α­πο­τέ­λε­σμα το θά­να­το, τη σο­βα­ρή σω­μα­τι­κή ή συ­ναι­σθη­μα­τι­κή βλά­βη, σε­ξου­α­λι­κή κα­κο­ποί­η­ση ή εκ­με­τάλ­λευ­ση παι­διού, πρά­ξη ή α­πο­τυ­χί­α δρά­σης που πα­ρου­σιά­ζει ε­πι­κεί­με­νο κίν­δυ­νο σο­βα­ρής βλά­βης”.

Σύμ­φω­να με τον Παγ­κό­σμιο Ορ­γα­νι­σμό Υ­γεί­ας, δι­α­κρί­νον­ται 5 τύ­ποι κα­κο­ποί­η­σης: η σω­μα­τι­κή, η σε­ξου­α­λι­κή, η συ­ναι­σθη­μα­τι­κή κα­κο­ποί­η­ση, η πα­ρα­μέ­λη­ση και η εκ­με­τάλ­λευ­ση:

– Η σω­μα­τι­κή κα­κο­ποί­η­ση α­να­φέ­ρε­ται στον τραυ­μα­τι­σμό του παι­διού α­πό πρό­θε­ση, π.χ. με χτύ­πη­μα, κλο­τσι­ές, δάγ­κω­μα ή ο­ποι­α­δή­πο­τε ε­νέρ­γεια που ο­δη­γεί σε σω­μα­τι­κό τραυ­μα­τι­σμό.

– Η σε­ξου­α­λι­κή κα­κο­ποί­η­ση εί­ναι η εκ­με­τάλ­λευ­ση ε­νός παι­διού με ο­ποι­ο­δή­πο­τε τρό­πο, προ­κει­μέ­νου να κά­νει σε­ξου­α­λι­κές πρά­ξεις ή α­πο­μί­μη­ση τέ­τοι­ων πρά­ξε­ων.

– Η συ­ναι­σθη­μα­τι­κή κα­κο­ποί­η­ση εί­ναι με­τα­χεί­ρι­ση που έ­χει ως α­πο­τέ­λε­σμα τη μει­ω­μέ­νη ψυ­χο­λο­γι­κή α­νά­πτυ­ξη του παι­διού και πε­ρι­λαμ­βά­νει λό­για, πρά­ξεις και α­δι­α­φο­ρί­α.

– Ως πα­ρα­μέ­λη­ση θε­ω­ρεί­ται η α­πο­τυ­χί­α κά­λυ­ψης των βα­σι­κών α­ναγ­κών του παι­διού, π.χ. μη πα­ρο­χή ε­παρ­κούς τρο­φής, στέ­γης ή βα­σι­κής ε­πί­βλε­ψης, α­πα­ραί­τη­της ι­α­τρι­κής ή ψυ­χι­κής­πε­ρί­θαλ­ψης, ε­παρ­κής εκ­παί­δευ­σης ή συ­ναι­σθη­μα­τι­κής κά­λυ­ψης.

– Η εκ­με­τάλ­λευ­ση ε­νός παι­διού α­να­φέ­ρε­ται στη χρή­ση του παι­διού στην ερ­γα­σί­α ή σε άλ­λες δρα­στη­ρι­ό­τη­τες προς ό­φε­λος άλ­λων και σε βά­ρος της σω­μα­τι­κής ή ψυ­χι­κής υ­γεί­ας, α­νά­πτυ­ξης και εκ­παί­δευ­σης του παι­διού.

Η κα­κο­ποί­η­ση των παι­δι­ών εί­ναι έ­να κοι­νω­νι­κό φαι­νό­με­νο  που α­πει­λεί σο­βα­ρά την υ­γεί­α και την ευ­η­με­ρί­α των παι­δι­ών, των οι­κο­γε­νει­ών και της κοι­νω­νί­ας γε­νι­κό­τε­ρα. Η παι­δι­κή κα­κο­ποί­η­ση, εξ ο­ρι­σμού, εί­ναι ο­ποι­α­δή­πο­τε πρά­ξη που έ­χει ως α­πο­τέ­λε­σμα το σω­μα­τι­κό, σε­ξου­α­λι­κό και συ­ναι­σθη­μα­τι­κό τραυ­μα­τι­σμό των παι­δι­ών.

Η κα­κο­ποί­η­ση παι­δι­ών έ­χει κα­τα­γρα­φεί ε­δώ και πο­λύ και­ρό στη λο­γο­τε­χνί­α, στην τέ­χνη και στην ε­πι­στή­μη. Α­να­φο­ρές για αν­θρω­πο­κτο­νί­α, α­κρω­τη­ρια­σμό, εγ­κα­τά­λει­ψη και άλ­λες μορ­φές βί­ας κα­τά των παι­δι­ών χρο­νο­λο­γούν­ται α­πό τους αρ­χαί­ους πο­λι­τι­σμούς. Η ι­στο­ρί­α α­νά τους αι­ώ­νες εί­ναι ε­πί­σης γε­μά­τη με α­να­φο­ρές για α­δύ­να­μα και υ­πο­σι­τι­σμέ­να παι­διά που εκ­δι­ώ­χθη­καν α­πό τις οι­κο­γέ­νει­ες τους για να φρον­τί­σουν τον ε­αυ­τό τους ό­πως και α­πό παι­διά που έ­χουν κα­κο­ποι­η­θεί σε­ξου­α­λι­κά.

Στην Πο­λι­τεί­α της Ρώ­μης, α­πό τον 2^ο έ­ως τον 1^ο αι­ώ­να π.Χ. έ­ως το 235 μ.Χ., οι «πα­τερ­φα­μί­λια», δη­λα­δή τα πα­λαι­ό­τε­ρα – με­γα­λύ­τε­ρα η­λι­κια­κά αρ­σε­νι­κά που ζού­σαν στο νοι­κο­κυ­ριό, εί­χαν πλή­ρη έ­λεγ­χο στα παι­διά. Μό­νο αυ­τοί μπο­ρού­σαν να α­πο­φα­σί­σουν ε­άν έ­να παι­δί θα ζού­σε ή θα πέ­θαι­νε, ε­άν θα πω­λού­ταν σε δου­λεί­α ή ε­άν θα εγ­κα­τα­λεί­πον­ταν.  Τον 17^ο αι­ώ­να, οι Προ­τε­στάν­τες με­ταρ­ρυθ­μι­στές εί­χαν α­νά­μι­κτες αν­τι­λή­ψεις σχε­τι­κά με τα παι­διά, υ­πο­δη­λώ­νον­τας ό­τι τα παι­διά α­πο­τε­λού­σαν δώ­ρα του Θε­ού, αλ­λά κά­ποι­α α­πο αυ­τά­  εί­χαν «κα­κές καρ­δι­ές» και έ­τει­ναν προς το κα­κό. Οι προ­τε­στάν­τες με­ταρ­ρυθ­μι­στές ή­ταν αυ­τοί που θέ­σπι­σαν τους πρώ­τους νό­μους κα­τά της κα­κο­ποί­η­σης παι­δι­ών.

Το Σώ­μα των Ε­λευ­θε­ρι­ών της Μα­σα­χου­σέ­της (1641), α­πα­γό­ρευ­σε στους γο­νείς να έ­χουν ο­ποι­α­δή­πο­τε ά­σχη­μη συμ­πε­ρι­φο­ρά προς τα παι­διά. Η πιο δι­ά­ση­μη υ­πό­θε­ση­   α­φο­ρού­σε κα­κο­ποί­η­ση παι­διού που συ­νέ­βη το 1874. Η κοι­νω­νι­κή λει­τουρ­γός Etta Wheeler δι­α­πί­στω­σε ό­τι η 8χρονη Mary Ellen Wilson ξυ­λο­κο­πή­θη­κε και ο­δη­γή­θη­κε στη λι­μο­κτο­νί­α α­πό τη μη­τριά της, Η Wheeler ζή­τη­σε την βο­ή­θεια του Henry Bergh, ι­δρυ­τή της Ε­ται­ρεί­ας για την Πρό­λη­ψη της Σκλη­ρό­τη­τας στα Ζώ­α. Η α­νή­λι­κη δε­χό­ταν βί­αι­η συμ­πε­ρι­φο­ρά, σχε­δόν κα­θη­με­ρι­νά και δεν της ε­πι­τρε­πό­ταν να παί­ξει με φί­λους της ή να φεύ­γει α­πό το σπί­τι. Εί­χε έ­να χτύ­πη­μα στην α­ρι­στε­ρή πλευ­ρά του προ­σώ­που της, ό­που η μη­τριά της την εί­χε χτυ­πή­σει με έ­να ψα­λί­δι. Η ε­πι­τρο­πή χρει­ά­στη­κε μό­νο 20 λε­πτά για να βρει την έ­νο­χη για την ε­πί­θε­ση αυ­τή.

Ό­πως ση­μει­ώ­νει ο Finkelhor (1996), δύ­ο κοι­νω­νι­κές αλ­λα­γές που πραγ­μα­το­ποι­ή­θη­καν κα­τά τη διά­ρκεια του 20ού αι­ώ­να συ­νέ­βα­λαν ά­με­σα στην ε­πι­τυ­χί­α του κι­νή­μα­τος δι­ά­σω­σης παι­δι­ών που δέ­χον­ταν κα­κο­ποί­η­ση. Πρώ­τον, μια με­γά­λη ο­μά­δα ε­ξει­δι­κευ­μέ­νων ε­παγ­γελ­μα­τι­ών – νο­σο­κό­μες, κοι­νω­νι­κοί λει­τουρ­γοί, δά­σκα­λοι και σχο­λι­κοί σύμ­βου­λοι, νο­μι­κοί υ­πο­στη­ρι­κτές και οι­κο­γε­νεια­κοί σύμ­βου­λοι – α­νέ­λα­βαν το έρ­γο της προ­στα­σί­ας των παι­δι­ών και δεύ­τε­ρον, κα­θώς οι γυ­ναί­κες α­πέ­κτη­σαν πε­ρισ­σό­τε­ρη ε­λευ­θε­ρί­α στην προ­σω­πι­κή τους ζω­ή και πε­ρισ­σό­τε­ρη δύ­να­μη στο χώ­ρο ερ­γα­σί­ας, έ­νι­ω­θαν πιο ι­κα­νές να υ­πο­στη­ρί­ξουν τα παι­διά.

Στην Ευ­ρώ­πη, ο Γάλ­λος ι­α­τρο­δι­κα­στής του 19^ου αι­ώ­να Ambroise Tardieu η­γή­θη­κε του κι­νή­μα­τος προ­στα­σί­ας των παι­δι­ών. Η ερ­γα­σί­α του Tardieu ε­πι­κεν­τρώ­θη­κε στις κα­κές συν­θή­κες ερ­γα­σί­ας των παι­δι­ών της Ευ­ρώ­πης και στις συ­ναι­σθη­μα­τι­κές και σω­μα­τι­κές ε­πι­πτώ­σεις αυ­τών των συν­θη­κών. Η Σύμ­βα­ση για τα Δι­και­ώ­μα­τα του Παι­διού (Γε­νι­κή Συ­νέ­λευ­ση των Η­νω­μέ­νων Ε­θνών, 1989), που εγ­κρί­θη­κε α­πό τη Γε­νι­κή Συ­νέ­λευ­ση των Η­νω­μέ­νων Ε­θνών το 1989, ή­ταν η πρώ­τη νο­μι­κά δε­σμευ­τι­κή δι­ε­θνής πρά­ξη για τα δι­και­ώ­μα­τα των παι­δι­ών. Η Ελ­λά­δα υ­πέ­γρα­ψε τη Σύμ­βα­ση στις 26 Ι­α­νου­α­ρί­ου 1990 και την ε­πι­κύ­ρω­σε με νό­μο στις 2 Δε­κεμ­βρί­ου 1992. Με­λέ­τες δεί­χνουν ό­τι το πρό­βλη­μα υ­φί­στα­ται σε ό­λες τις κοι­νω­νί­ες με δι­α­φο­ρε­τι­κά οι­κο­νο­μι­κά και κοι­νω­νι­κά χα­ρα­κτη­ρι­στι­κά, και ο ε­πι­πο­λα­σμός του αυ­ξά­νε­ται παγ­κο­σμί­ως, ε­νώ πα­ράλ­λη­λα το κό­στος στα συ­στή­μα­τα υ­γει­ο­νο­μι­κής πε­ρί­θαλ­ψης εί­ναι τε­ρά­στιο. Σύμ­φω­να με τον Παγ­κό­σμιο Ορ­γα­νι­σμό Υ­γεί­ας, κά­θε χρό­νο πε­ρί­που, 40 ε­κα­τομ­μύ­ρια παι­διά παγ­κο­σμί­ως εί­ναι θύ­μα­τα σε­ξου­α­λι­κής κα­κο­ποί­η­σης, το 23% των παι­δι­ών υ­πο­φέ­ρουν α­πό σω­μα­τι­κή κα­κο­ποί­η­ση και το 36% υ­πο­φέ­ρουν α­πό συ­ναι­σθη­μα­τι­κή κα­κο­ποί­η­ση.

Εν­τύ­πω­ση προ­κα­λεί το γε­γο­νός στην κα­τα­μέ­τρι­ση των πε­ρι­στα­τι­κών η με­γά­λη α­πό­κλι­ση που δι­α­πι­στώ­νε­ται με­τα­ξύ των κρα­τών με υ­ψη­λό ει­σό­δη­μα ό­που τα πο­σο­στά κα­κο­ποί­η­σης εί­ναι με­γά­λα ε­νώ αν­τί­θε­τα σε χώ­ρες χα­μη­λού βι­ω­τι­κού ε­πι­πέ­δου τα πο­σο­στά παι­δι­κής κα­κο­ποί­η­σης που κα­τα­γρά­φον­ται ε­πί­ση­μα εί­ναι πο­λύ μι­κρό­τε­ρα. Χα­ρα­κτη­ρι­στι­κά α­νε­φέ­ρε­ται ό­τι στις ΗΠΑ κά­θε μέ­ρα χά­νουν την ζω­ή τους τέσ­σε­ρα παι­διά ως α­πο­τέ­λε­σμα της κα­κο­ποί­η­σης. Α­πό αυ­τό γί­νε­ται πα­σι­φα­νές το πό­σο πο­λύ­πλο­κο εί­ναι το φαι­νό­με­νο της παι­δι­κής κα­κο­ποί­η­σης ως προς την δι­α­πί­στω­ση και την κα­ταγ­γε­λί­α του πε­ρι­στα­τιού στις αρ­μό­δι­ες προ­α­να­κρι­τι­κές αρ­χές.

Το πρώ­το βή­μα για να βο­η­θή­σει κά­ποι­ος έ­να κα­κο­ποι­η­μέ­νο ή πα­ρα­με­λη­μέ­νο παι­δί, εί­ναι να μά­θει να α­να­γνω­ρί­ζει τα ση­μεί­α που υ­πο­δη­λώ­νουν κα­κο­ποί­η­ση και πα­ρα­μέ­λη­ση στη συμ­πε­ρι­φο­ρά του παι­διού. Ο­ρι­σμέ­να συμ­πτώ­μα­τα έ­χουν βρε­θεί σε συν­τρι­πτι­κό πο­σο­στό των κα­κο­ποι­η­μέ­νων παι­δι­ών, ό­πως: κα­κώ­σεις μα­λα­κών μο­ρί­ων, υ­πο­σκλη­ρί­διο αι­μά­τω­μα, κα­τάγ­μα­τα. Ε­πί­σης, η συμ­πε­ρι­φο­ρά του παι­διού εί­ναι βα­σι­κός πα­ρά­γον­τας έγ­και­ρης εν­τό­πι­σης της παι­δι­κής κα­κο­ποί­η­σης και ε­δώ α­κρι­βώς α­νά­γε­ται και η σπου­δαι­ό­τη­τα των παι­δα­γω­γώ­ν  ως προς την έγ­και­ρη δι­ά­γνω­ση του κα­κο­ποι­η­μέ­νου α­νη­λί­κου και η πε­ραι­τέ­ρω πα­ρα­πομ­πή του παι­διού σε ει­δι­κούς προς αυ­τό. Η ποι­κι­λο­μορ­φί­α στην εμ­φά­νι­ση της παι­δι­κής κα­κο­ποί­η­ση­ς  και ο αν­τί­κτυ­πος αυ­τής στην οι­κο­γέ­νεια, στην κοι­νω­νί­α αλ­λά και κυ­ρί­ως στην ψυ­χο­λο­γί­α του παι­διού έ­χουν «α­ναγ­κά­σει» την πο­λι­τεί­α να θε­σμο­θε­τή­σει ει­δι­κούς νό­μους για την προ­στα­σί­α των α­νη­λί­κων α­πό κά­θε μορ­φή κα­κο­ποί­η­σης α­πό ό­που  και αν αυ­τή προ­έρ­χε­ται. Δυ­στυ­χώς και πα­ρά τα μέ­τρα τα ό­ποι­α έ­χουν παρ­θεί α­πό το νο­μο­θέ­τη, τις ορ­γα­νώ­σεις που υ­πάρ­χουν για την προ­στα­σί­α του παι­διού, τα ει­δι­κά α­στυ­νο­μι­κά κλι­μά­κια που α­σχο­λούν­ται με την παι­δι­κή κα­κο­ποί­η­ση το πρό­βλη­μα ε­ξα­κο­λου­θεί να πα­ρα­μέ­νει.

Η παι­δι­κή κα­κο­ποί­η­ση συ­νε­χί­ζει να υ­φί­στα­ται εί­τε σε ε­πί­πε­δο εν­δο­οι­κο­γε­νια­κής βί­ας εί­τε σε ε­πί­πε­δο σχο­λι­κού εκ­φο­βι­σμού. Σή­με­ρα, γί­νε­ται με­γά­λη προ­σπά­θεια α­πό την πο­λι­τεί­α και την κοι­νω­νί­α γε­νι­κό­τε­ρα για την α­κό­μα με­γα­λύ­τε­ρη  ευ­αι­σθη­το­ποί­η­ση των αν­θρώ­πων για την πρό­λή­ψη αλ­λά και την εν­τό­πι­ση της παι­δι­κής κα­κο­ποί­η­σης. Οι δά­σκα­λοι στα σχο­λεί­α α­πο­τε­λούν πολ­λές φο­ρές τον α­κρο­γω­νια­ίο και κα­θο­ρι­στι­κό λί­θο για την έγ­και­ρη εν­τό­πι­ση και πε­ραι­τέ­ρω αν­τι­με­τώ­πι­ση πε­ρι­στα­τι­κών παι­δι­κής κα­κο­ποί­η­σης. Το πρό­βλη­μα που αν­τι­με­τω­πί­ζου­με δεν εί­ναι η κα­τα­στο­λή της παι­δι­κής κα­κο­ποί­η­σης αλ­λά η πρό­λη­ψη αυ­τής. Ό­ταν το παι­δί εν­τα­χθεί στην δι­α­δι­κα­σί­α αν­τι­με­τώ­πι­σης της κα­κο­ποί­η­σης ή­δη έ­χει κα­κο­ποι­η­θεί πολ­λα­πλά και ή­δη η ψυ­χο­λο­γι­κή του κα­τά­στα­ση ε­πι­βά­λει την ψυ­χο­λο­γι­κή βο­ή­θεια α­πό ει­δι­κούς προς αυ­τό. Το πρό­βλη­μα δεν εί­ναι η κα­τα­στο­λή της παι­δι­κής κα­κο­ποί­η­σης αλ­λά η ε­πού­λω­ση των ψυ­χι­κών τραυ­μά­των του παι­διού. Το πρό­βλη­μα δεν εί­ναι η αν­τι­με­τώ­πι­ση του φαι­νο­μέ­νου α­πό την πο­λι­τεί­α αλ­λά  ό­λοι ε­μείς που «ε­πι­τρέ­που­με» να συμ­βούν αυ­τά τα πε­ρι­στα­τι­κά.

Πη­γή: speedynews.gr