Η εικόνα του σώματος: Πώς τα ΜΜΕ επηρεάζουν αρνητικά την αυτοπεποίθησή μας

Πώς η θετική εικόνα σώματος ενισχύει την αυτοεκτίμηση και μας απελευθερώνει από τα κοινωνικά στερεότυπα

Από την Εύη Κυριακίδου, ψυχολόγο MSc, γνωσιακή-συμπεριφορική ψυχοθεραπεύτρια, συνεργάτιδα του Κέντρου Ψυχοθεραπείας “Φρόσω Φωτεινάκη & Συνεργάτες” (efrosynifotinaki.gr)

Στην καθημερινότητά μας, παρατηρείται πως αφιερώνουμε σημαντικό κομμάτι της σκέψης και της ενέργειάς μας στην εικόνα του σώματός μας. Από το πρωινό μας κοίταγμα στον καθρέφτη μέχρι τις αναρτήσεις στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, η εξωτερική εμφάνιση γίνεται αντικείμενο κριτικής — όχι μόνο από τους άλλους αλλά κυρίως από τον ίδιο μας τον εαυτό, επηρεάζοντας βαθιά την ψυχική μας ισορροπία.

Αυτό συμβαίνει επειδή η εικόνα σώματος δεν αφορά απλώς τη φυσική μας όψη, αλλά συνδέεται άμεσα με την αίσθηση του ποιοι είμαστε. Είναι ο τρόπος με τον οποίο αντιλαμβανόμαστε, αισθανόμαστε και σκεφτόμαστε για το σώμα μας, εμπεριέχοντας τόσο αντικειμενικά όσο και υποκειμενικά στοιχεία.

Τι είναι τελικά η θετική εικόνα σώματος;

Η εικόνα σώματος δεν είναι σταθερή, αλλά επηρεάζεται από τις εμπειρίες, την ψυχολογική μας κατάσταση και τις κοινωνικές επιρροές. Μπορεί να είναι θετική, αρνητική ή ουδέτερη. Υπάρχει μια διαδεδομένη λανθασμένη άποψη πως μόνο τα άτομα με “τέλειο” ή κοινωνικά αποδεκτό σώμα έχουν θετική εικόνα για τον εαυτό τους.

Στην πραγματικότητα, θετική εικόνα σώματος σημαίνει να αποδεχόμαστε το σώμα μας όπως είναι, με κατανόηση, σεβασμό και ρεαλισμό. Δεν σημαίνει να το θεωρούμε τέλειο, αλλά να αναγνωρίζουμε τόσο τα σημεία που μας αρέσουν όσο και αυτά που ίσως δεν αγαπάμε ιδιαίτερα — χωρίς όμως να μειώνουμε την αξία μας.

Η αρνητική εικόνα σώματος και οι συνέπειές της

Αντίθετα, ένα άτομο με αρνητική εικόνα σώματος έχει μια στρεβλή αντίληψη για τον εαυτό του. Εστιάζει διαρκώς σε ατέλειες, αγνοεί τα θετικά του χαρακτηριστικά, συγκρίνεται με ανέφικτα πρότυπα και καταλήγει να θεωρεί την εμφάνιση ως καθοριστικό παράγοντα της προσωπικής του αξίας.

Αυτό μπορεί να συνοδεύεται από συναισθήματα όπως ντροπή, αμηχανία, άγχος ή ακόμα και αποστροφή για το σώμα του. Τέτοιες σκέψεις οδηγούν συχνά σε χαμηλή αυτοεκτίμηση, κοινωνική απόσυρση και σε ορισμένες περιπτώσεις, στην εμφάνιση διατροφικών διαταραχών.

Παράγοντες που ενισχύουν την αρνητική εικόνα σώματος

1. Μέσα μαζικής ενημέρωσης & κοινωνικά δίκτυα:
Τα ΜΜΕ και τα social media προβάλλουν συγκεκριμένα πρότυπα ομορφιάς, συχνά εξιδανικευμένα και μη ρεαλιστικά — πολλές φορές ψηφιακά επεξεργασμένα. Η συνεχής έκθεση σε αυτές τις εικόνες οδηγεί σε σύγκριση και ανασφάλεια, ειδικά στους εφήβους, που αισθάνονται πως το σώμα τους “δεν είναι αρκετό”.

2. Πολιτισμικές αντιλήψεις:
Στις δυτικές κοινωνίες, προβάλλεται η ιδέα ότι ένα λεπτό σώμα είναι συνώνυμο της επιτυχίας και της αυτοπειθαρχίας. Σχόλια του τύπου «πάχυνες» ή «πόσο αδυνάτισες!» τροφοδοτούν την αντίληψη πως η αξία μας εξαρτάται από το βάρος μας, επηρεάζοντας αρνητικά την αυτοαντίληψη, ειδικά στις γυναίκες και στους νέους.

3. Οικογενειακά πρότυπα:
Η στάση της οικογένειας παίζει καταλυτικό ρόλο. Όταν οι γονείς είναι επικριτικοί με την εμφάνιση, είτε τη δική τους είτε των παιδιών τους, καλλιεργούν την αντίληψη ότι το σώμα πρέπει να κριθεί και να διορθωθεί. Ακόμα και καλοπροαίρετα σχόλια μπορεί να ενισχύσουν την ανασφάλεια.

4. Εμπειρίες εκφοβισμού (bullying):
Ο σχολιασμός ή η κοροϊδία για την εξωτερική εμφάνιση αφήνει βαθιά ψυχολογικά τραύματα. Το άτομο υιοθετεί τη ματιά των άλλων και αρχίζει να βλέπει το σώμα του αρνητικά, με αποτέλεσμα να βιώνει ντροπή και απόρριψη. Μακροπρόθεσμα, αυτό μπορεί να μειώσει την αυτοεκτίμηση και να οδηγήσει σε σοβαρά ψυχικά προβλήματα.

Αποδοχή, ενσυναίσθηση και συμφιλίωση με το σώμα

Από την παιδική ηλικία ως την ενήλικη ζωή, το σώμα μας γίνεται στόχος συγκρίσεων και κοινωνικών προσδοκιών. Ήρθε η ώρα να αναστρέψουμε αυτή τη σχέση και να ξεκινήσουμε την αποδοχή από μέσα μας.

Ας θυμόμαστε: κάθε σώμα είναι μοναδικό και ξεχωριστό, γιατί κουβαλά τη δική του ιστορία και εμπειρία. Αντί να κυνηγάμε το ανέφικτο ιδανικό, μπορούμε να δημιουργήσουμε μια ουσιαστική σχέση με τον εαυτό μας – μια σχέση συμφιλίωσης και αποδοχής.

Την επόμενη φορά που θα σταθούμε μπροστά στον καθρέφτη, ας αφήσουμε στην άκρη την κριτική και ας επιλέξουμε να δούμε τον εαυτό μας με καλοσύνη, κατανόηση και συμπόνια.

Γιατί θετική εικόνα σώματος δεν σημαίνει να αγαπάμε κάθε λεπτομέρεια του σώματός μας, αλλά να σεβόμαστε και να φροντίζουμε τον εαυτό μας, γνωρίζοντας πως η αξία μας δεν εξαρτάται από την εξωτερική μας εμφάνιση.

Με αναφορές από:shape.gr/Επιμέλεια:ΜΚΜ